30 Mart Uluslararası Dünya Sıfır Atık Günü

30 Mart Uluslar arası Dünya Sıfır Atık Günü

İnsanların etkisiyle oluşan ve gün geçtikçe artmaya devam eden atıkların, insan ve çevre sağlığına zarar vermeden uygun bir biçimde yönetilebilmesi ve dünyamızın sürdürülebilir yaşam için büyük bir öneme sahiptir. Çevre, Şehir ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca ve Emine Erdoğan’ın himayesinde 2017 yılında başlatılan Sıfır Atık projesi, sürdürülebilirlik ilkesi ile atıkların kontrol altına alınması, gelecek nesillere temiz ve gelişmiş bir Türkiye ve Dünya bırakma amacı taşımaktadır.

 Türkiye'nin iklim değişikliği ile mücadele ve sürdürülebilir kalkınma planları kapsamında sunduğu "Sıfır Atık" kararı BM Genel Kurulunda kabul edildi. Kararla 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan edildi. BM Genel Kurulu, Türkiye’nin ana sunucusu, 105 ülkenin ise ortak sunucu olduğu kararı veriliştir. Karara göre BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, sıfır atık girişimlerini teşvik etmek için 3 yıl görev yapacak bir danışma kurulu kuracak. Üye devletleri ve BM ile diğer uluslararası ve bölgesel örgütleri sıfır atık girişimlerini uygulamaya teşvik eden kararda, BM Çevre Programı’nın bir sonraki Küresel Atık Yönetimi Görünümü raporunda sıfır atık girişimlerine de yer verilmesi istendi. BM Çevre Programı'nın bir sonraki Küresel Atık Yönetimi Görünümü raporunda sıfır atık girişimlerine de yer verilmesini istenen kararla, BM Genel Kurulu Başkanı'ndan 2023 yılında "sıfır atık" ve "Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Modellerine Yönelik 10 Yıllık Çerçeve Programı" konularında üst düzey bir toplantı düzenlemesi talep ediliyor.

Atık Nedir?

Atık; kullanılmış, artık istenmeyen, kullanım dışı kalmış olan ve çevre için zarar oluşturan her türlü maddeye denir. 2015 yılında yayınlanan Atık Yönetim Yönetmeliğine göre ise atık; üreticisi, fiilen elinde bulunduran gerçek ya da tüzel kişi tarafından çevreye atılan, bırakılan, atılması zorunlu olan herhangi bir madde ya da materyal olarak tanımlanmaktadır.

Her türlü atığı çöp olarak nitelendirmek doğru değildir. Atık ve çöp birbirinden farklıdır ve karıştırılmaması gerekir. Çöp içerisinden; kağıt, karton, cam, plastik, metal gibi maddeler ayrıldıktan sonra geri kalan yani başka bir ifade ile hiçbir şekilde geri kazanımı, dönüşümü mümkün olmayan artık malzeme veya maddelere denir. Atık ise geri kazanımı, yeniden kullanımı ile ekonomiye de katkı sağlayabilecek olan maddelerdir.

1. Evsel Atıklar: Konutlardan ve iş yerlerinde kullanıma bağlı olarak ortaya çıkan, içerisinde zararlı tehlikeli madde içermeyen genellikle kağıt, karton, plastik, cam, metal, ambalaj atığı, yiyecek atıkları gibi maddeleri içerin atıkları evsel atık olarak adlandırmak mümkündür.
2. Tıbbi Atıklar: Hastane, klinik, sağlık ocakları, revir gibi sağlık merkezlerinde oluşan atıklar ile kullanılmış ilaçlar, enjektörler, ameliyat ve tedavi esnasında ortaya çıkan atıklar olarak nitelendirilebilir. Bu atıklar insan ve çevre sağlığı açısından risk teşkil ettiği için ayrı toplanması gerekmektedir.
3. Tehlikeli Atıklar: Sanayiden ve çeşitli üretim yerlerinde oluşan insan sağlığı ve çevreye zarar verebilecek atıklara denir. Pil, her türlü atık yağlar, akü, çeşitli kimyasallar, flüoresanlar, tıbbi atıklar tehlikeli atık için örnek olarak verilebilir.
4. Endüstriyel Atıklar: Sanayi ve üretim sektöründe işlenerek veya tüketilerek kullanılmış olan maddelerden arta kalan, zaman içinde herhangi bir biçimde işlenemeyen, tüketilemeyen türlü metaller, makinelerden arta kalan yağlar, cüruf ve maden atıklarına endüstriyel atık olarak nitelendirilmektedir.

Sıfır Atık Nedir?

“Sıfır Atık”; israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.

Doğal kaynaklar, küresel ekonominin işleyişini ve yaşam kalitesini desteklemektedir. Bu kaynaklar yakıtlar, mineraller ve metaller gibi ham maddeler ile birlikte gıda, toprak, su, hava, biyokütle ve ekosistemleri de içermektedir. İyi işleyen bir ekonomi, doğal kaynakların ve ham maddelerin kesintisiz akışına bağlıdır. Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde atıklarımızı kontrol altına almak, gelecek nesillere temiz, gelişmiş bir Türkiye ve yaşanabilir bir dünya bırakmak için sıfır atık prensibi hedef alınmalı ve entegre bir yaklaşımla atıkların yönetimi sağlanmalıdır.

Sıfır Atık prensibinin çevreye sağladığı bazı avantajları;

• Sıfır atık ile beraber kaynaklar daha verimli kullanılır.
• İsrafın önüne geçildiği için maliyetler düşer. 
• Çevre ve canlılar için riskler azalır. 
• Ağaçların ihtiyaç fazlası kesilmesi önlenir. 
• Havaya salınan sera gazı miktarında azalma olur. 
• Atık depolama alanlarında tasarruf sağlanır. 
• Geri dönüştürülen her 1 ton cam için 100 litre petrolden tasarruf edilebilir. 
• Gelecek nesillere daha temiz ve yaşanabilir bir gezegen kalır.

Sıfır Atık İçin Bireysel Olarak Ne Yapılabilinir?

Evlerde her atık için ayrı bir kutu bulundurmak zor olacağından atıkları geri dönüşüm ve genel çöp olarak ikiye ayırıp cam, metal ve plastik atıklar aynı geri dönüşüm kutusuna atılabilir. Kağıt atıklar ıslandığında ya da yemek bulaştığında geri dönüşümü zorlaştığından bu atıkları ayrı bir kutuda toplamak daha iyidir. Veya kağıt, cam ve plastik atıklar için hazırlanılan üç farklı geri dönüşüm kutusunda, ilgili atıklar geçici bir süre biriktirilebilir, bağlı bulunulan belediye ile irtibata geçerek kutuların toplanması istenilebilir. Bazı belediyelerin geri dönüşüm kumbaraları ise sokaklarda bulunabilir.

Mutfaklarda ortaya çıkan atık yağların toplanarak suların temiz kalması sağlanabilir. Lavabolardan dökülen her 1 litre atık yağ, 1 milyon litre temiz suyu kirletiyor. Türkiye’de her yıl 350 bin ton atık yağ doğaya bırakılıyor. Atık yağlar toplanabilir ve biyodizele dönüştürülebilir.

Atık piller, tarihi geçmiş ilaçlar gibi zehirleyici ve kirletici maddeler gereken kurumlara teslim edilebilir. 

 Olabildiğince az yapay atık oluşturulmalıdır. Alışveriş yaparken evden getirilen bez torbalar kullanıldığında poşet tüketimi azalır. Küçük plastik şişelerdeki suları almak yerine cam şişeler tercih edilebilir.  

Tek kullanımlık ürünlerden uzak durabilirsiniz. Çünkü en fazla atığa neden olan ürünler bunlardır.

Ulaşımda toplu taşıma tercih edilmelidir.

Ailenizde bulunan tüm bireylere bu konuda detaylı bilgiler verebilirsiniz. Çevrenizin bu konuda hassas olmasına yardımcı olabilirsiniz.

Evde sıfır atık konusunda bir şeylere başlamak, bireysel olarak bu konuda yapabileceğiniz en iyi işlemlerdendir. Bu durum aynı zamanda çevrenizin de konuya ilgi duymasını sağlayacaktır. Bu sayede, konunun önemi çok daha hızlı bir şekilde insanlar arasında yayılabilir. Çevre ile ilgili tüm konular için bireysel aksiyona geçmek oldukça önemlidir. Gelecekteki canlıların yaşamına duyduğumuz saygıyı göstermenin en güzel yollarından biri, sıfır atık konusunda bireysel olarak eyleme geçmektir. Bu eylem, zaman içerisinde toplum olarak bilinçlenmemizi sağlayacak olan ilk adımdır.